De angst voor suiker of koolhydraten is groot en wordt alom aangewakkerd. De één waarschuwt dat je er dik van wordt, de ander zegt dat je bloedsuikerspiegel in de war raakt en een derde orakelt dat je lever vet wordt van teveel zoet fruit. Ik word er verdrietig van, want de waarheid is dat we van koolhydraten gezond, sterk en oud worden. Laat ik wat misverstanden opruimen.
Even vooraf: suiker en koolhydraten zijn hetzelfde. ‘Koolhydraten’ is de wetenschappelijke verzamelnaam voor alle soorten suiker. Fruit bijvoorbeeld bevat zowel glucose als fructose, allebei eenvoudige suikers die makkelijk door het lichaam kunnen worden opgenomen. Granen, aardappelen, rijst en bonen bevatten vooral zetmeel, een andere vorm van suiker. Zetmeel bestaat namelijk uit lange ketens van suikermoleculen en wordt daarom wat langzamer opgenomen in ons lichaam.
Misverstand 1: suiker is niet natuurlijk
Het tegendeel is waar: suiker is 100% natuurlijk. Suikers of koolhydraten komen uitsluitend van planten. Wie suiker zegt, zegt dus planten. Vlees, eieren en vis bevatten geen koolhydraten. Melk bevat wel wat koolhydraten, maar die komen oorspronkelijk ook van planten. Dat is belangrijk om te onthouden: koolhydraten komen van planten! Wie dus een koolhydraatarm dieet voorschrijft, raadt het eten van planten af.
Suiker is energie. Planten zijn in staat om zonlicht om te zetten in koolhydraten – dat noemen we fotosynthese, dus je zou suiker zonne-energie kunnen noemen. Het zal je dan ook niet verbazen dat de primaire energiebron van élke cel in ons lichaam suiker is. Wij lopen op suiker! Suiker is de meest natuurlijke bron van energie voor ons lichaam!
Vaak bedoelen mensen vooral ‘geraffineerd suiker’ (tafelsuiker) als ze suiker zeggen. Je hoort hen dan vertellen dat ze helemaal geen suiker meer eten. Ze bedoelen dan: geen geraffineerd suiker. Zonder suiker leven kan alleen maar als je uitsluitend vlees, vis en eieren en olie zou eten. Al het andere voedsel bevat suiker – en dat is maar goed ook!
Misverstand 2: alle suiker is hetzelfde
Fout! Er zijn heel veel soorten suiker. Er zijn ‘snelle suikers’, zoals de glucose en fructose uit fruit; er is zetmeel, de ‘trage suikers’ uit aardappelen en granen; je hebt sacharose, beter bekend als tafelsuiker; je hebt lactose in melk. En dan heb je nog vezels, de ‘onverteerbare’ koolhydraten die zo ongelofelijk belangrijk zijn voor onze darmen… En elk van deze soorten suiker werkt anders in ons lichaam. Bovendien wordt suiker op hele verschillende manieren ‘aangeboden’. De suiker uit een banaan of een boterham komt samen met heel veel vezels, vitaminen en mineralen, terwijl de geraffineerde tafelsuiker in pure vorm komt.
Veel misverstanden komen voort uit de gedachte dat alle suiker hetzelfde werkt. Omdat geraffineerd suiker de bloedsuikerspiegel snel laat stijgen, zal ook de suiker in fruit of brood wel ongezond zijn, zo denken velen. Niks is minder waar. De suikers uit fruit, knollen, rijst, bonen en volle granen voeden het lichaam op een uitstekende manier
Misverstand 3: onze zoete tong is een foutje van de natuur
Geloof het of niet, maar dat wordt gezegd. Een foutje van de natuur… je moet maar durven. Want inderdaad: feit is dat mensen sterk verlangen naar alles wat zoet is. We hebben een ‘zoete tong’, dat wil zeggen: we proeven zoet met het tipje van onze tong. Dat is een aanwijzing dat ‘zoet’ ons primaire voedsel is. Jagers zoals de leeuw of de wolf proeven aminozuren (dus eiwitten, dus vlees) met de tip van hun tong. Logisch, want ze zijn altijd op zoek naar vlees – dat is hún primaire voedsel.
Wij zijn kennelijk ‘zoet-jagers’ of ‘zoet-zoekers’. Ons speeksel vertelt dat trouwens ook. Dat bevat namelijk amylase, een enzym dat zetmeel omzet in glucose, de vorm van suiker die het lichaam meteen kan opnemen. Waarom, denk je, zouden we amylase in ons speeksel hebben als we geen zetmeel zouden moeten eten. En opnieuw: zetmeel komt uitsluitend van planten!
Misverstand 4: van suiker word je dik
Eigenlijk zou ik dit liever een leugen noemen dan een misverstand. Het is zo duidelijk. Alle culturen die op een koolhydraatrijk eetpatroon leven zijn slank, sterk en worden oud. Denk aan de miljarden slanke en gezonde Chinezen en Afrikanen. Of denk aan de bewoners van het Japanse eiland Okinawa, waar de oudste mensen ter wereld leven. Hun dieet bestaat uit 80% of meer koolhydraten. Koolhydraten maken je niet dik, koolhydraten maken je gezond, vitaal, krachtig en oud! Iedereen die kiest voor een plantaardig en dus koolhydraatrijk eetpatroon ontdekt het ook zelf.
Misverstand 5: teveel fruit is niet goed voor je lever
Dit is een misverstand dat voortkomt vanuit reductionisme. Inderdaad kan het aanbod van teveel geraffineerde fructose leiden tot leververvetting. Dat komt omdat fructose, anders dan glucose, rechtstreeks door de lever kan worden opgenomen. Aangezien een deel van de suikers uit fruit bestaat uit fructose, lijkt de conclusie te zijn dat teveel fruit ook bijdraagt aan leververvetting. Maar dat is niet het geval – sterker nog: het tegendeel is waar (check de video van dr. Micheal Greger over fructose).
Wel kan de combinatie van een vetrijk eetpatroon met veel fruit tot problemen leiden, maar dat ligt niet aan het fruit. Mensen die voornamelijk op fruit leven (‘fruitariërs’) hebben nooit last van leververvetting. Het zou ook vreemd zijn, want onze bouw wijst erop dat wij van nature fruiteters zijn.
Misverstand 6: de bloedsuikerspiegel moet constant blijven
Veel mensen zijn bang dat de suikers uit fruit, aardappelen, brood of peulvruchten hun bloedsuikerspiegel te hoog zou maken. Zeker mensen die diabetes type 2 hebben, wordt verteld dat ze daarom terughoudend moeten zijn met suikers. Ook hier leeft een oud en hardnekkig misverstand.
Het is namelijk normaal en volstrekt gezond dat de bloedsuikerspiegel schommelt tussen 4,0 en 8,0 mmol/l. Ons bloed is namelijk het transportmiddel van de suikers uit ons voedsel naar de cellen. Zoals gezegd: álle cellen lopen op suiker. Suikers in het bloed is dus noodzakelijk en normaal.
Problematisch wordt het pas als de cellen moeite hebben met het opnemen van suikers (bijvoorbeeld door insulineresistentie) en dus de suikers onnodig lang in de bloedbaan blijven. Dat wordt echter niet primair veroorzaakt door een teveel aan suikers, maar door een teveel aan vetten in het dieet. Lees daarover mijn blog ‘Planteneten en het einde van diabetes’.
Misverstand 7: suiker vergroot de kans op kanker
Dit is een buitengewoon gevaarlijk misverstand, omdat het je zou verleiden om het meest kankerbeschermende voedsel te mijden – namelijk groente en fruit – en het meest kankerbevorderende voedsel te eten – namelijk vlees en zuivel. Het is waar dat kankercellen zich voeden met suiker, net als elke andere cel. Maar het zijn de dierlijke eiwitten en de groeihormonen uit vlees en zuivel die kankercellen aanzetten tot groei.
De suikers uit groente, fruit, granen en peulvruchten zullen vooral het lichaam de energie geven om de strijd tegen kanker aan te kunnen. Studie na studie laat zien dat juist een plantaardig en koolhydraatrijk eetpatroon de grootste bescherming tegen kanker biedt.
Misverstand 8: we kunnen leven zonder suiker
Ons lichaam is in staat uit vetten of eiwitten zelf suikers aan te maken in een proces dat ketose heet. Daaruit wordt de onterechte conclusie getrokken dat we dus zonder suiker kunnen leven. Goed beschouwd laat dit vermogen juist het omgekeerde zien: suikers zijn zo essentieel voor ons functioneren, dat we het desnoods zelf aanmaken als het in ons voedsel niet wordt aangeboden. Miljarden cellen in ons lichaam blijven voortdurend vragen om… suiker.
Maar er is nog een reden waarom we zeker niet zonder suikers kunnen: vezels. Het wordt vaak vergeten, maar ook vezels zijn koolhydraten en dus suikers. Het is weliswaar onverteerbaar voor ons, maar tegelijk ook volstrekt onmisbaar. Vezels vormen de basis voor onze darmflora en een gezonde darmflora is de basis voor een gezond immuunsysteem. Zonder vezels geen gezondheid; zonder koolhydraten geen vezels; zonder groente, fruit, granen of peulvruchten geen koolhydraten.
Zoet is gezond!
Noem het misverstanden of leugens… het zijn gevaarlijke opvattingen. Wie ons bang maakt voor koolhydraten laadt een grote verantwoordelijkheid op zich. De waarheid is dat we zonder koolhydraten geen gezondheid kunnen bereiken.
Toegegeven, geraffineerde suiker is niet gezond. En het is waar: geraffineerde suikers worden tegenwoordig toegevoegd aan alles wat uit een fabriek komt. Een goede reden dus om fabrieksvoedsel te laten staan. Maar geraffineerde granen (dat is witmeel) en geraffineerde vetten (we noemen dat olie) zijn ook niet gezond. Je zou alles moeten mijden wat geraffineerd is.
Maar val niet voor de lobby tegen koolhydraten. Het is eenvoudigweg niet waar. Groente en fruit, knollen en bollen, granen en peulvruchten zitten allemaal boordevol koolhydraten en dus suiker… en ze vormen de basis van jouw gezondheid!
Lees ook: Top 10 eetbare paddenstoelen