Ook gezondheidsadviezen gaan met de mode mee. Jarenlang was het meest gehoorde advies: eet vetarm. Verzadigde vetten zijn slecht voor hart en vaten, zo luidde het devies. En dus moesten vlees en melk mager zijn en de margarine werd ‘light’. Toch leidde dat niet tot een betere volksgezondheid. En dus concluderen velen nu dat vet níet het probleem was – we mogen weer vet eten, zo zeggen de meeste diëtisten, want vetten zijn goed voor ons.
Wat je eet ben je zelf
Van de weeromstuit moeten tegenwoordig koolhydraten het ontgelden. Voedsel dat eeuwenlang grote culturen gezond en sterk heeft gehouden wordt nu ontraden: granen (brood), rijst, en aardappelen. Boeken als Broodbuik, Het Oerdieet, Oersterk en De Voedselzandloper zijn allemaal bijzonder negatief over deze koolhydraatrijke, plantaardige voeding. Verwarring is het gevolg. Wie moet je nu geloven? Wat moet je eten?
De eerlijkste en meest betrouwbare manier om een keuze te maken is: kijk naar de mensen die het eten.
Kijk naar de volken die veel dierlijke vetten en eiwitten eten en vergelijk hen met de volken die vooral rijst, groenten, aardappelen, bonen en granen (allemaal koolhydraten!) eten. De laatsten zijn meestal vooral slank, gezond en worden vitaal oud (totdat het Westerse eetpatroon hen bereikt). Je vindt ze bijvoorbeeld in het Verre Oosten en in Afrika. De grote vleeseters en melkdrinkers vinden we vooral in de rijke Westerse landen – landen waar hart- en vaatziekten en kanker de primaire doodsoorzaken zijn en waar het grootste deel van de bevolking lijdt aan overgewicht en chronische aandoeningen. Dat geeft te denken!
Minger en Campbell
Vorige week verscheen er een interessante video van Denise Minger op het internet (zie onder deze blog). Denise Minger is bekend als degene die het onderzoek van dr. T. Colin Campbell zwaar heeft bekritiseerd. Campbell onderzocht de relatie tussen kanker en de consumptie van dierlijke eiwitten op het Chinese platteland en kwam tot de conclusie dat een vetarm plantaardig eetpatroon de grootste bescherming tegen kanker biedt. Hij schreef over zijn bevindingen de bestseller The China Study, een boek dat door velen geroemd is als één van de meest grondige studies naar voeding en ziekte ooit geschreven.
Denise Minger beet zich als student Engelse taal en blogger vast in de studie van Colin Campbell en kritiseerde zijn conclusies grondig. Zij meende dat Campbell zijn conclusies niet kon staven met zijn eigen onderzoeksgegevens. Met gevoel voor drama claimde Denise de The China Study te hebben ‘ontmaskerd’ (debunked). Toch gaf professor Campbell een zeer gedegen antwoord op de kritiek. Intussen bleef Denise Minger de heldin van de vleeseters en een graag geziene spreker in kringen van het Paleo Dieet.
Eerlijk kijken is genoeg
Maar toen verscheen vorige week een nieuwe video van Denise Minger, een video met de verrassende titel: ‘Lessons from the vegans’. Het is de weergave van een lezing waarin Denise haar verontschuldigingen aanbiedt omdat zij er met haar conclusies naast bleek te zitten. Eerherstel van de planteneters dus. Nu ze eerlijk naar de ‘low fat high carb’ plantaardige lifestyle kijkt, moet ze toegeven dat daar ‘Magic’ gebeurt… mensen worden gezond, slank en vitaal. Niet soms, maar eigenlijk vrijwel altijd.
Minger stuit op verbluffende resultaten van dr. Walter Kempner met zijn rijstdieet in de jaren ’30 van de 20e eeuw en dr. John McDougall met zijn Starch Solution, maar ookop het wereldberoemde Pritikin Longevity Center van Nathan Pritikin en het revolutionaire onderzoek van dr. Dean Ornish – kundige artsen ‘behandelen’ al tientallen jaren mensen met een plantaardig eetpatroon en succes blijft nooit uit! Minger lijkt oprecht verbaasd.
Hoewel Denise Minger (voorlopig) nog gelooft dat een vetrijk eetpatroon ook goede resultaten kan hebben, ontdekte ze tot haar grote verbazing dat bijvoorbeeld type 2-diabetici alleen met een vetarm plantaardig eetpatroon werkelijk genezen. Met een ‘ketogeen dieet’ (meer dan 60% vet) verliezen diabetici weliswaar tijdelijk hun klachten, maar van echte genezing is geen sprake. Patiënten die plantaardig gaan eten en maximaal 10% vet in hun eetpatroon toelaten, genezen wel – voorgoed! Ook Denise Minger kan daar niet omheen.
Vetarm is minder dan 10% vet
Een vetarm eetpatroon is niet, zoals soms wordt gezegd, 25 of 20% vet, maar een maximum van 10% vet van het totaal aantal calorieën. De meeste wetenschappelijke studies naar een vetarm eetpatroon gaan niet lager dan die 20%. Maar zoals ook Denise ontdekte, the real magic happens als je je vetinname beperkt tot 10% van je totale calorie-inname. Dán gaat je lichaam helen, dán verlies je je overgewicht, dán komt de energie terug. Magic indeed!
Wat betekent dat concreet? Natuurlijk lukt zo’n lage vetinname je nooit als je dierlijke producten eet. Vlees, vis en eieren bevatten alleen maar vet en eiwitten als bron van calorieën – ze bevatten geen koolhydraten en vezels. Melk bevat wel een beetje koolhydraten (lactose), maar ook voornamelijk vet en eiwitten. En aangezien vet meer dan twee keer zoveel calorieën bevat dan koolhydraten, loopt het totale vetpercentage in je dieet snel op met deze producten. Nee, je zult de dierlijke producten moeten laten staan.
Vetarm is niet vetvrij
Vetarm betekent dus plantaardig. Toch kan ook een planteneter nog veel vetten eten, bijvoorbeeld in de vorm van plantaardige olie (olijfolie, kokosolie, etc), noten, zaden en avocado’s. Eén eetlepel olie bevat al 120 kCal uit vetten. Daarom raden de advocaten van een vetarm plantaardig eetpatroon ook het gebruik van olie af en beperken ze de consumptie van noten, zaden en avocado’s.
Maar we hebben toch vetten nodig?
Inderdaad. Vetarm betekent niet vetvrij. Daarom zijn noten en zaden in kleine hoeveelheden een belangrijk onderdeel van een evenwichtig plantaardig eetpatroon. Overigens is het ook niet mogelijk om vetvrij te eten als je planteneter bent. Want élke plant, vrucht, wortel of knol bevat vetten. Zelfs een banaan bevat nog 3% vet en broccoli 10% – om maar wat te noemen. Wie gevarieerd plantaardig eet, zonder olie en met zo nu en dan wat noten en zaden, zal vanzelf rond die 10% uitkomen. En het mooiste is dat we het dan vanzelf over de goede en essentiële vetten hebben.
TIEN TIPS voor een vetarm dieet
Ik kies zelf voor een vetarm en plantaardig eetpatroon en raad het ook van harte aan. De argumenten overtuigen mij en de resultaten bevallen mij uitstekend. Ik geef je daarom tenslotte graag een paar praktische tips voor een vetarm eetpatroon:
- Eet zo weinig mogelijk of liefst geen vlees, vis, melk, kaas en eieren.
Zolang je dat blijft eten zul je je vetpercentage nooit onder de 10% krijgen.
- Gebruik geen of zo weinig mogelijk olie.
Olie bevat vooral lege calorieën en kan daarom niet gezien worden als gezond voedsel. Ik schreef daar eerder een blog over.
- Wok je groenten in water, bouillon of sojasaus.
Dit heet sauteren en is een beproefde kooktechniek.
- Gebruik je oven voor het bakken van aardappelen, plantaardige burgers of het grillen van groente.
In plaats van olie kun je dan bakpapier gebruiken of een beetje water of bouillon op de bakplaat doen (check regelmatig of het niet verdampt is).
- Gebruik olievrije dressings.
Op het internet vind je recepten van olievrije en vetarme dressings.
- Beperk de inname van noten, zaden, olijven en avocado’s.
Eén of twee eetlepels lijnzaad, hennepzaad of chiazaad per dag kan geen kwaad. Maar dagelijks een avocado is waarschijnlijk wel teveel om binnen de 10% vetten te blijven.
- Let op het verborgen vet in producten.
Pindakaas, notenpasta’s, kruidenspreads, en plantaardige room zijn allemaal zeer rijk aan vet. In sommige gevallen is er zelfs olie aan toe gevoegd. Labels op voedingsmiddelen vermelden geen percentage van het aantal calorieën. Reken dat dus zelf uit.
- Eet overvloedig groente, fruit, granen en peulvruchten.
Ze bevatten allemaal kleine hoeveelheden van de essentiële vetten. Bovendien zullen deze koolhydraatrijke en zetmeelrijke producten je verzadigen en de energie geven die je nodig hebt.
- Vervang vet in bakrecepten door dezelfde hoeveelheid water met chiazaad
150 g margarine vervang je door 15 g chiazaad met 135 g water. Je kunt, vooral in cakes, muffins en brood vet of olie ook vervangen door een gelijke hoeveelheid appelmoes.
- Vervang eieren door lijnzaad of appelmoes.
Of doe een geprakte banaan door de pannenkoeken in plaats van 2 eieren. Er zijn trouwens veel meer manieren om eieren te vervangen.